‘Eczeem kan je helemaal in zijn greep hebben. Altijd maar jeuk en niet mogen krabben? Dat is vreselijk’, zegt kinderarts Hanneke Rijk, werkzaam in het Antonius Ziekenhuis in Sneek. Zij weet waarover zij praat: zij heeft vroeger zelf veel last gehad van jeuk. Mede om die reden heeft zij zich, toen zij kinderarts werd, gespecialiseerd in huidklachten. “Constitutioneel eczeem”, zoals het officieel heet, is een aangeboren huidziekte waarvan de aanleg bij de geboorte aanwezig is. Als beide ouders last van eczeem hebben, is er 80% kans dat hun kind het ook krijgt. Ook als er astma of hooikoorts in de familie voorkomt, is de kans verhoogd. Want astma, hooikoorts en eczeem zijn allemaal het gevolg van een allergische aanleg.

Hygiëne

In de media doken enige tijd geleden berichten op over hygiëne in relatie tot allergische reacties – zoals astma en eczeem. Kinderen die in een te ‘schone’ omgeving opgroeien zijn vatbaarder voor allergieën, zo was de teneur. Daarentegen zouden kinderen op een boerderij, temidden van de koeien en varkens, weerbaarder worden. Met andere woorden: hoe meer contact met bacteriën, hoe sterker het afweersysteem.

‘Deze zaken zijn niet zo zwart-wit als ze lijken. Inderdaad hebben kinderen die in een landelijke omgeving opgroeien minder allergische reacties – en dan met name minder eczeemklachten. Maar uit recent onderzoek blijkt dat die kinderen op volwassen leeftijd juist meer last hebben van niet-allergene astma. Dit is astma die ontstaat door prikkels als rook en kou bijvoorbeeld. Er is dus nog veel onderzoek nodig voor we hier stellige uitspraken over kunnen doen…’

Zalven

In haar praktijk ziet Hanneke Rijk dagelijks jonge kinderen en zelfs kleine baby’s met eczeemplekken. Op de voorgrond staat de vreselijke jeuk. Door krabben ontstaan open plekjes en kleine ontstekingen. ‘Het is dus belangrijk om eczeem goed te behandelen. Hiervoor bestaan prima middelen, zoals hormoonzalven en vette zalven.’

Daarmee komen we bij fabel 1: ‘Hormoonzalf heeft nare neveneffecten. De groei wordt erdoor geremd.’ ‘Onzin,’ zegt de kinderarts, ‘als je de zalven op de juiste manier gebruikt, gaat het hormoon nauwelijks dieper het lichaam in dan de huid. Als de groei vertraagd is, komt dat vaak door stress vanwege die vreselijke jeuk.’
Fabel 2: ‘Een kind kan immuun raken voor zalf en heeft steeds sterkere middelen nodig.’ ‘Niet waar. Gewenning treedt niet op. Je behandelt het eczeem tot het helemaal weg is en als je daarna voorzichtig afbouwt tot een onderhoud of stop, is de huid na een paar weken weer rustig.’
Fabel 3: ‘Hormoonzalven helpen tóch niet.’ ‘Absoluut onwaar. Wel is op de juiste manier zalf aanbrengen belangrijk. Als je dat goed doet, geeft dat mooie resultaten, wat motiveert om door te gaan.’

Duidelijke uitleg

‘Alles staat of valt met duidelijke uitleg. In onze praktijk hebben we speciale spreekuren waar kinderverpleegkundige Esther Schirm de tijd neemt om ouders uitgebreid voor te lichten. Want we beseffen dat het inzalven van je kinderen een opgaaf is. Het kost een hoop tijd en energie, zeker als je twee of drie kinderen met dit probleem hebt. Als je in de badkamer staat met vier verschillende tubes en je weet niet goed hoe of wat, dan kun je echt wanhopig worden. Wat, hoe en waar smeer je het? Hoe moet het op vakantie, in de zon, in het zwembad, op zwemles als de bandjes over de zalf wegglijden? Die voorlichting is essentieel. In een patiëntendossier kunnen ouders thuis alles nalezen. Ook zijn we per e-mail voor vragen bereikbaar.’

De arts komt soms mensen tegen die eczeem bagatelliseren, want ‘Een beetje jeuk is toch niet zo erg?’ Verontwaardigd: ‘Maar bij astma zeggen we toch ook niet: een beetje benauwd is toch niet erg?’ Het enige nadeel van hormoonzalven is het feit dat de huid er dunner van wordt. Maar als je direct na de eerste verschijnselen smeert, is de huid binnen een paar weken rustig en kun je stoppen.’

Door tijdelijk afdekken versterk je de werking van de zalf en kun je minder krabben.

Veel verdriet

Eczeem kan veel verdriet veroorzaken. ‘Kinderen willen niet meer naar gymclubjes omdat hun eczeemplekken opvallen. Een meisje vertelde dat haar vriendinnetje haar als een tijgertje had getekend, want ze had immers allemaal van die rare plekken. Pubers lopen soms rond met wonden in hun knieholtes omdat ze hun spijkerbroek per se aanwillen – en de stof schuurt hun eczeemplekken kapot. Met zalf ingesmeerde plekken kun je maar beter goed afdekken met verband. Door tijdelijk afdekken versterk je de werking van de zalf en kun je minder krabben.’

Met de huidige middelen hoeven kinderen niet meer onder eczeem te lijden, verzekert ze. ‘We krijgen zulke mooie reacties op de poli. Vanochtend nog zei een moeder dat ze een ander kind had gekregen. Haar kind slaapt weer lekker en is zo vrolijk. En ze geniet weer van het maken van babyfoto’s, want daarop lacht een gaaf gezichtje haar toe.’

Bijpassende literatuur: ‘Leven met eczeem‘

Uit Heit en Mem nr.1 -2009
Door Aukje Mulder