De dag waarop zijn dochter slaappillen inslikte, vergeet hij nooit. ‘We zouden gaan verhuizen en waren de bovenverdieping aan het opruimen’, vertelt Linze Haanstra*. ‘Onze driejarige dochter hielp op haar manier mee. Omdat het een tijdje stil was, gingen we op onderzoek uit. Ze zat op ons bed. In het nachtkastje had ze een doosje slaappillen gevonden. Ze slikte er net een door terwijl ze zei “snoep”. Paniek! Hoeveel pillen had ze al  opgegeten? We hebben haar naar het ziekenhuis gebracht. Daar is haar maag leeggepompt.’

Haanstra is inmiddels opa en past regelmatig op zijn kleinzoon. ‘Die verantwoording die je hebt… Vaak moet ik nog aan onze dochter en haar “snoepjes” denken. Ze is later in ons nieuwe huis nog lelijk van de trap gevallen ook. Nu mijn kleinzoon hier rondscharrelt, komen die herinneringen terug. Daarom heb ik me voor een cursus Eerste Hulp bij Kinderongelukken aangemeld.’

Schuldgevoel

Instructeur Peter Dispa hoort regelmatig verhalen van ouders die met een schuldgevoel rondlopen. Verhalen die beginnen met “had ik maar”. ‘Pasgeleden sprak ik een cursiste die niet los kon komen van het ongeval van haar zoontje. Het achtervolgde haar al maandenlang. Het jongetje had ongemerkt een knikker ingeslikt. Toen hij blauw aanliep omdat de knikker in zijn keel bleef steken, was ze in paniek naar de buurvrouw gerend. Haar zoontje had het er ternauwernood levend van afgebracht. Sinds die dag kon ze alleen maar denken: “stel dat het fout was gegaan”. Ze maakte zich grote verwijten en was bang dat er wéér iets ergs zou gebeuren. Een bezorgde verpleegkundige op het consultatiebureau gaf haar het advies om zich voor de cursus in te schrijven.’

Peter steekt ouders een hart onder de riem. ‘Ook al let je goed op, een huis-tuin-en-keukenongeval zit in een klein hoekje. Je kunt nooit álles voorkomen.’ Dat blijkt wel uit de cijfers van de stichting Consument en Veiligheid. De Spoedeisende Hulp-afdelingen van ziekenhuizen behandelen per jaar gemiddeld 45.000 kinderen (van 0-4 jaar). Daarnaast worden 6.700 jonge kinderen opgenomen en komen elk jaar bijna dertig jonge kinderen te overlijden.

Mix van leeftijden

De cursussen Eerste Hulp bij Kinderongelukken, die meestal via thuiszorgorganisaties worden georganiseerd, voorzien in een behoefte. Peter komt een mix van alle leeftijdscategorieën tegen. ‘Aanstaande moeders, en ouders die thuis of bij anderen een ongeval met een kind hebben meegemaakt. Er melden zich ook grootouders die meer zelfvertrouwen willen op een vast oppas-dagje. De cursus is verplicht voor gastouders die bij een bureau zijn ingeschreven. Verder zie ik ook juffen, meesters en peuterleiders.’

Net als veel van zijn collega-cursusleiders heeft Peter een achtergrond als verpleegkundige op de Spoedeisende Hulp. Hierdoor diept hij moeiteloos praktijkverhalen op, waardoor de theorie nooit saai wordt. De cursus is intensief: in twee dagdelen komen alle grondbeginselen van de EHBO aan bod. Wat te doen bij brandwonden, snijwonden, vergiftiging, verslikken, verstikking, hondenbeten en ongelukken met elektrische stroom. De deelnemers leren reanimeren en de bediening van een AED-apparaat. ‘Alles zo simpel mogelijk en in logische stappen. Zodat ouders een probleem tijdens een stresssituatie aankunnen, in afwachting van deskundige hulp.’

Emoties

Aan het begin van de les vraagt Peter altijd wie er zelf ervaringen hebben met ongevallen. ‘Ik kan dan rekening houden met de reacties. Sommige ouders zien namelijk zelf weer de beelden voor zich van hun eigen kind: bloedend, bewusteloos, benauwd of met een arm- of beenbreuk. De emoties laaien soms in volle hevigheid op. Dat is niet erg. Het is vaak een teken dat op dat moment de verwerking pas echt begint.’

Er komt nogal wat narigheid voorbij, maar er wordt ook veel gelachen, verzekert Peter. Hij waarschuwt ouders om niet overbezorgd te worden. ‘Je kunt een traphekje, stopcontactbeschermers en een rekje op het gasfornuis plaatsen. Je bergt kleine voorwerpen op en zet alle huishoudspullen in een hoge kast. Maar gevaar komt soms uit onverwachte hoek. Groot worden gaat nu eenmaal met vallen en opstaan. Zeker als kinderen de leeftijd hebben waarop ze alles willen onderzoeken. Geef ze dus de ruimte om de wereld te ontdekken.’

*De naam is om privacyredenen gefingeerd.

Tips van Peter

• Pak een kind na een (onge)val niet meteen op. Beweging kan meer schade veroorzaken. Laat het kind zelf overeind krabbelen en naar je toekomen. Lukt dat niet of zijn er afwijkingen in het bewustzijn, bel dan de ambulance.
• Probeer rustig te blijven en parkeer je eigen emoties. Voorkom dat de paniek overslaat op je kind.

Handig boek: ‘Eerste hulp aan kinderen‘

Troch Aukje Mulder
Ut Heit en Mem nr. 1 – 2013