Hilde is de maan!

Met een pot knalroze slijm zit ze aan de keukentafel te spelen. Doety laat zien hoe ze er een mooie bel mee kan maken. Dan plet ze de bel en klinkt er een soort scheet. Ze lacht luid en aanstekelijk. ‘Myn tosk sit ek los’, zegt ze. ‘Miskien kinne we dy der no wol eefkes úthelje?’, probeert haar mem Coriene voorzichtig. Tot haar verbazing roept Doety: ‘Is goed!’ Met haar blonde paardenstaart hupt ze de trap op om haar ‘toskebakje’ te halen. Een zichtbaar vrolijk en levenslustig meisje. Begin dit jaar verloor ze haar pasgeboren zusje Hilde. Doety heeft haar nog even vastgehouden. ‘Se wie eins gewoan krekt in pop. Har hertsje drukte net mear.’

‘Ik haw wol twa dagen om har gûld’, vertelt Doety als ze aan haar zusje terugdenkt. ‘Earst wie alles wol goed, mar toen gong se yniens dea. Dat wie wol gek. Ik haw har noch fêsthâlden op in stoel. Dat wie wol fijn.’ Ze laat thuis in Joure eerst de babykamer van Hilde zien en dan loopt ze naar haar eigen kamer. Op de grond liggen een paar boekjes, waaronder eentje van Woezel en Pip. Doety: ‘Dat giet oer in mûske dat deagiet. Dan binne se dêr fertrietich en boas oer.’ Woezel, Pip en vrienden eten op een picknickkleedje een taartje en het dode muisje ligt erbij. Op de vraag of Doety ook boos is geweest toen Hilde stierf, zegt ze: ‘Ja,’ en ze wijst naar het plaatje: ‘sjoch, hjir ite se noch taart mei syn allen. En no is hy dea.’

Waar is dat muisje dan nu?

‘Yn ’e himel’, zegt Doety vol vertrouwen. ‘En dêr is Hilde no ek.’

Waar is dat dan, de hemel?

‘By de stjerren.’

Is Hilde een ster geworden misschien?

‘Neehee, Hilde is de maan!’

Als ze je nog zou kunnen horen, wat zou je dan tegen haar willen zeggen?

‘Dat we hynders binne en dat we dan drave oer de wei!’ (greide) ‘Sille we no wer nei beneden ta?’

En hup, daar vliegt ze alweer de trap af.

Op skoalle

Doety gaat in Joure naar de Wumkesskoalle. Toen Coriene en Rienk in het Wilhelmina Kinderziekenhuis hun kindje verloren, maakte juf Anneke een hoekje vrij waar ze een fotolijstje neerzette van Doety met haar kleine zusje in de armen. Nog elke dag steken ze in de klas bij die foto een kaarsje aan. Juf Anneke Harkema: ‘Door zo’n klein altaar geven we de ruimte er openlijk over te praten. Ook voor ouders is dat prettig, want het is een beladen onderwerp. Moeilijk om daar een gesprek over te starten. En voor kleine kinderen is het best lastig om te begrijpen wat de dood eigenlijk is. Waarom word je daar verdrietig van?’

In het klaslokaal van groep 2 hangt een ‘emotie-bord’. Daarop geven de kindjes elke ochtend aan hoe zij zich voelen: bijvoorbeeld blij, boos of verdrietig. ‘Daardoor ontstaat er een gesprekje over waarom een kind zich zo voelt. De eerste weken was Doety vaak verdrietig om haar zusje. Daar kon ze dan even over praten in de groep. Nu zien we vaak weer de lachende smiley bij Doety’s naam, maar alles mag er zijn, dat voelen de kinderen wel aan.’

Kees

‘Myn juf treast my wol as ik fertrietich bin, mar dat bin ik eins noait.’ Doety loopt naar de bank waar Kees ligt. Sinds kort is er namelijk een nieuw gezinslid: een lieve pup. ‘Keesie is echt prachtich en leuk!’, roept Doety. Coriene: ‘Ik woe it earst net, omdat ik net woe dat de hûn in ferfanging wêze soe foar Hilde. Ik hie dêr wol wat tiid foar nedich hear. Mar no is it gewoan sa fijn om Kees derby te hawwen.’ Rienk: ‘Ast yn ’e rou bist, dan is it goed om sa no en dan derút te gean, mar hiel faak hast dêr gjin sin oan. Mei Kees moatte we der wol út om te rinnen. Hy bringt gesellichheid yn ’e hûs, ek foar Doety.’ 

Playmobiel

Van de zussen van Coriene, van een tante en ook van de bode kregen de ouders boekjes, zoals ‘Dag lief Muisje’ van Woezel & Pip, ‘Bo de Beer neemt afscheid’, ‘Sterrenkind’ en ‘Liv’. Daarmee konden ze spelenderwijs met Doety praten over wat er allemaal gebeurd was. Niet gemakkelijk. Doety vertelt over Bo de Beer: ‘Heity koe dat boek echt net lêze hear, dan wie hy sa fertrietich!’ In het begin beeldde Doety de dood zelf vaak uit in haar spel. Dan kwam Rienk op zolder en zag hij dat alle dieren van Playmobil uit de kast waren gehaald en om een hek heen stonden. Binnen dat hekwerk lagen paardjes dood in het weiland. Alle dieren keken ernaar. ‘It wie oan ’e iene kant wol swier om dat te sjen, mar oan ’e oare kant wisten we ek dat Doety it op har manier oan it ferwurkjen wie en koene we deroer prate.’

Verdrietige heit en mem

‘Mem, giesto no noch fuort mei Kees, of net?’ Coriene had al verwacht dat Doety het fijner zou vinden om over Hilde te praten als zij er zelf niet bij zou zijn. ‘Dat wie ek sa by de ortopedagooch. Dêr hat se in pear kear west om oer alles te praten’, vertelt Coriene en ze pakt de riem van Kees. ‘Ik bin al fuort!’ Zodra Coriene de deur uit is, laat Doety eerst buiten de trampoline zien. Ze springt erop en showt haar kunsten: hop, benen de lucht in, draaien, springen en zelfs de radslag overslag. Eenmaal weer binnen pakt ze de draad moeiteloos weer op als haar gevraagd wordt waar ze troost aan heeft. Ze rent de trap weer op en komt voorzichtig met twee gigagrote beren naar beneden. ‘Dizzen’, zegt ze. Ze gaat tussen de beren in zitten. ‘As myn heit en mem fertrietich binne, dan gean ik by myn bearen lizzen.’ Doety staart een moment in stilte voor zich uit. Na die stilte zegt ze: ‘Ik moat eefkes poepe!’ Als ze terugkomt, pakt ze haar roze slijm weer en maakt er scheetgeluidjes mee. Daar moet ze heel hard om lachen. Zo gaat het met Doety: hier en nu, soms verdriet, maar vooral vrolijkheid en veel gelach!