Het ziet er zo schattig uit als een kind, bij wijze van kruipen, op de billen door de kamer schuift. Die vorm van vooruitkomen kost het kind echter veel energie. Sterker, er ligt een oorzaak aan ten grondslag: de kruipreflex is niet aanwezig. Zo zijn er nog veel meer reflexen die zich in de eerste drie levensjaren van het kind ontwikkelen. Deze primaire reflexen zijn het fundament voor de ontwikkeling. Heeft het kind op latere leeftijd leer-, gedrags- of ontwikkelingsproblemen? Dan kan het best eens zijn dat zo’n reflex niet goed is geïntegreerd, of juist nog ‘uit’ of ‘aan’ staat, terwijl dat niet nodig is.

‘Als ouder ga je niet naast je baby op de grond zitten om voor te doen hoe die moet kruipen.’ Esther Terpstra van KidzWijz in Mantgum lacht er aanstekelijk bij als ze dit zegt. ‘Primaire reflexpatronen liggen in het brein opgeslagen en gaan vanzelf. In moeders buik worden de reflexen veelvuldig geoefend om tijdens de geboorte gelijk aan het werk te kunnen. Dat gebeurt bijvoorbeeld als de baby zich met de schoudertjes op en neer het geboortekanaal inwerkt. Je kunt je voorstellen dat die reflex niet wordt gestimuleerd bij een keizersnede, een geboorte met een vacuümpomp, of bijvoorbeeld door een stuitligging. In een later stadium kan dat leiden tot ontwikkelingsproblemen.’

Ten einde raad
ADHD, angsten, leer- en/of gedragsproblemen, poep- of plasproblemen: Esther krijgt in haar praktijk ouders met heel uiteenlopende vragen. Soms gaat het ook om dagelijkse dingen. Onlangs kwam er bijvoorbeeld een moeder bij haar in de praktijk die ten einde raad was omdat haar dochter ’s ochtends absoluut geen kleren aan wilde. De moeder dacht: dan zoek ik de avond ervoor in alle rust samen met haar de kleding uit. Maar dat hielp niet. Het meisje weigerde de kleren aan te trekken en zo bracht de moeder wederom haar huilende dochter met pijn in het hart naar school.

‘Ik zie dat vaak: kinderen die labeltjes aan kleding niet kunnen verdragen, het liefst joggingbroeken dragen, of nog liever in hun blootje lopen. Het kan heel goed zijn dat hun “spinale galant reflex” nog aanstaat. Die zit in de onderrug. Het kind wordt dan de hele tijd getriggerd. Bijvoorbeeld als het gaat zitten, of als kleding de huid raakt. Wat gebeurt er daardoor? Het kind is voortdurend alert, staat voortdurend op standje actief, volledig aan!’

Zijpad genomen
De grote vraag is natuurlijk hoe Esther zoiets verhelpt. Ze legt eerst uit hoe prikkeloverdracht werkt: ‘Reflexen zijn automatische reacties op een prikkel. Je hebt die reactie allereerst nodig om door dat geboortekanaal te komen. Daarna om te overleven. Al die prikkels gaan door de zenuwbaan en daarop volgt een reactie. Steek je bijvoorbeeld je hand in het vuur, dan trek je die hand automatisch terug als je de hitte voelt. Als tijdens de geboorte die primaire reflexen niet worden geprikkeld, dan neemt het kind een “zijpaadje” om zich toch verder te kunnen ontwikkelen’, vertelt Esther. In het voorbeeld van het kruipen gaat het kind dan bijvoorbeeld op z’n bibs zitten en schuift zichzelf naar voren met de voetjes, of het gaat als een beertje lopen: op handen en voeten.

‘Is een reflex juist nog actief, zoals bij het kind dat kleding niet kan verdragen, dan voelt het kind voortdurend de prikkel en moet het veel moeite doen om de bewegingsreactie daarop te onderdrukken. Dat kost ontzettend veel energie.’ Het achterwege blijven van de ontwikkeling van zo’n reflex kan talloze oorzaken hebben. Bijvoorbeeld problemen tijdens de zwangerschap (veel stress, misselijkheid), tijdens de geboorte (navelstreng rond de nek, vroeggeboorte), maar ook na de geboorte (couveuse, laag geboortegewicht of ziekte tijdens de eerste drie jaar). De lijst van oorzaken is lang en ouders herkennen snel wat hun kind heeft meegemaakt.

Opnieuw oefenen
Esther heeft het meisje dat geen kleding aan wilde geholpen door de ontwikkelingsfasen van de reflexen opnieuw met haar te doorlopen. Dat doet ze met bewegingsoefeningen en door middel van aanraking. ‘In de volgorde van ontwikkeling geef ik het kind een bepaalde prikkel en voel ik of het juiste bewegingspatroon daarop volgt. Door dat telkens opnieuw te doen en het kind dat ook thuis te laten oefenen, raakt het gewend aan de prikkel en verzacht langzamerhand de reactie daarop. De primaire reflex raakt geïntegreerd.’

Het zijpad raakt overwoekerd
en het kind komt weer gemakkelijk vooruit

Hoe zijn (school)problemen nu op te lossen door Reflex Integratie? Aan kinderen legt ze het zo uit: “Als jij nu op je fiets door het bos gaat crossen op een nieuw zandpaadje, wat gebeurt er dan?” Het kind reageert: “Dat gaat heel stroef, dan kom ik niet vooruit.” “En als je dan met je vriendjes elke dag over dat paadje fietst, hoe ziet dat paadje er dan na een paar weken uit?” “Ja, harder.” “En dat fietst een stuk gemakkelijker, of niet?” Precies zo werkt het met die zenuwbaan en de prikkels die daardoorheen gaan. Als kinderen door omstandigheden een zijpaadje hebben genomen en niet meer over de snelweg gaan, helpt Esther ze die snelweg weer terug te vinden. Het zijpaadje raakt overwoekerd, doordat het niet meer gebruikt wordt. Zo ontstaat een nieuwe weg, waarop het kind gemakkelijk vooruitkomt. In alle opzichten.

Esther kijkt allereerst naar het kind, bestudeert hoe het zich beweegt en hoe het reageert op bepaalde prikkels. Zij weet dan welke reflex wel of niet ontwikkeld is en daar gaat ze mee aan de slag. Of een kind nu moeite heeft met eten, met schoolvaardigheden, angstig is of bijvoorbeeld moeilijk zindelijk wordt; Esther weet al gauw of zij het leed kan verzachten met Reflex Integratie. Ook volwassenen hebben er baat bij, maar ze richt zich vooral op kinderen. ‘Eén of twee plekjes houd ik vrij voor volwassenen, maar mijn hart ligt toch echt wel bij de ontwikkeling van het kind en daar help ik heel graag bij.’

Ut: Heit&mem nr. 2 2018