Marinella Orioni komt uit Nederland, woont al jaren in Parijs en voedt haar twee kinderen drietalig op. Drie talen inderdaad! Waarom heeft ze hiervoor gekozen? En hoe gaat dat in de praktijk, meertalig opvoeden? Marinella schreef er al eerder een boek over en komt nu met een nieuw boek: ‘Het meertalige kind. Een eerste kennismaking’.

Waarom zou je je kinderen meertalig moeten opvoeden?
Het is natuurlijk absoluut geen moeten. Als je het niet ziet zitten, zal niemand je ergens toe verplichten. Maar als je eigen moedertaal anders is dan de schooltaal, zou ik het wel zonde vinden je kind deze taal te onthouden. Meertalig opgroeien kent alleen maar voordelen. Voor je brein, voor je kijk op de wereld, maar belangrijker nog: voor de communicatie met je eigen kind. Het voelt meestal veel natuurlijker om je eigen moedertaal tegen je kind te spreken, taal is toch een onderdeel van je persoonlijkheid.

Ben je zelf meertalig opgevoed?
Zelf ben ik alleen in het Nederlands grootgebracht, terwijl mijn vader Italiaans is. Wat een gemis! Als tweetalige zou ik als vanzelf accentloos Italiaans hebben gesproken. Dat zou heel handig zijn geweest nu ik zelf getrouwd ben met een Italiaanse man. Ook kon ik vroeger nooit goed communiceren met mijn Italiaanse grootouders. Ik was dus zelf heel graag meertalig grootgebracht, maar in de jaren zeventig was de opvatting dat je beter alleen Nederlands met je kinderen kon praten. Tegenwoordig zijn er heel veel wetenschappelijke bewijzen dat het echt geen kwaad kan om je kind met meerdere talen op te laten groeien. Toch zijn er nog steeds mensen die een meertalige opvoeding met argwaan bekijken. Vooral als het om de kleinere talen gaat, zoals Fries, Pools of Marokkaans. Maar de voordelen van meertaligheid gelden voor álle talen, dus niet alleen voor populaire talen als Engels of Frans.

Meertalige kinderen ontwikkelen niet één, maar twee of drie taalsystemen in hun brein

Jullie wonen in Parijs. Je voedt je eigen kinderen nu in drie talen op: jij spreekt Nederlands met ze, je man Italiaans en op school spreken zij Frans. Raken zij nooit in de war?
De grootste misvatting over meertaligheid is dat het verwarrend zou zijn voor een kind. Voor een volwassene kost het leren van een andere taal inderdaad behoorlijk wat moeite. Ik weet niet hoeveel uren ik gestoken heb in het leren van Franse woordjes en het oefenen van ingewikkelde grammatica. Dit komt omdat ik alle taalregels moest leren vanuit mijn al opgebouwde taalsysteem, het Nederlands. Een kind dat van jongs af aan met twee of meer talen in aanraking komt, doorloopt de taalontwikkelingsfases in al deze talen en ontwikkelt zo ook meerdere taalsystemen. Hij kan deze taalsystemen al vanaf zijn tweede jaar van elkaar onderscheiden en leert in verschillende situaties de juiste taal te gebruiken. Door het continue switchen ontwikkelen meertalige kinderen een flexibiliteit waarmee zij snel en behendig kunnen multitasken. Het kost hen dus geen extra moeite. Zij hebben een speciaal ingericht brein dat het uiteindelijk zelfs gemakkelijker maakt om nog een extra taal te leren!

Hoe zorg je ervoor dat een kind meertalig wordt?
Als je graag wilt dat je kind meerdere talen spreekt, breng het dan vanaf zijn geboorte in aanraking met de verschillende talen. Het is nooit genoeg en nooit te veel. Veel liedjes zingen en boekjes lezen in alle talen dus. Ik ben een voorstander van de strategie ‘één persoon, één taal’, dus dat moeder bijvoorbeeld altijd Fries spreekt met het kind en vader het Nederlands voor zijn rekening neemt. De verschillende taalsystemen kunnen zich dan goed ontwikkelen. Spreek met je kind de taal die je het beste beheerst, anders bestaat het gevaar dat je het kind de taal gebrekkig aanleert.
Het ‘één persoon, één taal’-principe is het meest efficiënt als je dit consequent toepast. Helemaal op het moment dat je kind naar de opvang of school gaat, waar de hoofdtaal meestal Nederlands is.
Het komt vaak voor dat kinderen de dominante taal overnemen en hun meertaligheid verliezen. Als je wilt dat je kind jouw taal goed leert spreken, is het belangrijk om deze taal zelf altijd te blijven gebruiken en je kind aan te sporen dit ook tegen jou te doen. Natuurlijk beginnen mijn dochters wel eens in het Frans tegen mij, dan is het best wel lastig om ze er altijd aan te herinneren dat we Nederlands met elkaar spreken. Maar voor een goede meertalige ontwikkeling is dat nu eenmaal een voorwaarde, het gaat echt niet vanzelf. Daar wil ik best moeite voor doen.

Wat gebeurt er als je als ouders beiden dezelfde taal spreekt?
Als beide ouders bijvoorbeeld Fries met het kind spreken, dan wordt hij toch wel meertalig. Dat is het voordeel van jullie situatie in Friesland. Kinderen groeien automatisch op met meer dan één taal. Sommige kinderen krijgen van huis uit twee of meer talen mee en worden simultaan meertalig. Anderen komen iets later in aanraking met de tweede taal als ze naar de kinderopvang of school gaan en worden zo successief meertalig.

Je kunt je kind nooit genoeg en nooit te veel met talen in aanraking brengen

Krijgen deze kinderen geen achterstand op school?
Successief meertalige kinderen verwerven hun talen niet op hetzelfde moment en hebben als ze naar groep één gaan vaak nog een kleinere woordenschat in de schooltaal. De kleinere woordenschat wordt vaak verward met een kleinere kennisbasis. Als een kind in de thuistaal heeft leren tellen, maar eenmaal op school de Nederlandse getallen nog niet kan opnoemen, betekent dit niet dat hij niet kan tellen. Hij weet alleen de juiste Nederlandse woorden er nog niet bij. Een kind met een normale taalontwikkeling in zijn moedertaal haalt het verschil snel en zonder problemen in. Hoe rijker en gevarieerder het taalaanbod in de schooltaal is, hoe sneller een kind in die taal vooruitgaat. Tegelijkertijd blijft een rijk taalaanbod in de talen die thuis gesproken worden essentieel.

Wil je meer weten over meertalig opvoeden? Op heitenmem.nl/meertalig-opvoeden vind je meer informatie en artikelen over dit onderwerp.

Marinella Orioni studeerde toegepaste taalwetenschappen en Nederlands, is gepassioneerd door talen, meertaligheid en interculturaliteit en schreef hier twee boeken over. Ook geeft ze presentaties en workshops over deze onderwerpen in binnen- en buitenland. Marinella’s boeken ‘Meertalig opvoeden’ en ‘Het meertalige kind’ zijn o.a. te koop in de Afûkwinkel of op websjop.afuk.nl (€ 19,90).

Foto door: Steven Wassenaar