Een beetje verlegen is niet erg. Thuis voel je je ‘thuis’ en op je gemak, bij je moeder en vader vind je als kind bescherming. Daar kun je zeggen en doen wat in je opkomt: je vader en moeder houden toch van je, wat er ook gebeurt. Maar daarbuiten is het afwachten en lang niet iedereen in de grote wereld is lief en aardig. Een dokter in het ziekenhuis is nog veel enger, want je gaat nooit naar een dokter toe als het goed met je gaat, er is altijd iets aan de hand. Dokters doen ook nooit leuke dingen, ze onderzoeken je, vaak prikken ze en dat is allemaal niet leuk. Dat kinderen dus verlegen zijn en zich niet op hun gemak voelen bij een dokter is goed voorstelbaar.

Laat vaak merken dat je van je kind houdt

Verlegen kinderen zeggen niets in de klas. Als de juf of meester iets vraagt, al is het heel simpel en weet het kind het antwoord heel goed, het zal de vinger niet opsteken, want dan moet het in de klas iets hardop zeggen. Bij de gedachte alleen al breekt het zweet je uit, gaat je hart bonzen en weet je dat je gaat stotteren. Ieder kind kijkt naar je en als je iets doms zegt, of je spreekt iets verkeerd uit, dan weet iedereen het en lachen ze je uit. Als je pech hebt, maakt de juf er ook nog een grapje over, natuurlijk bedoeld om jou te helpen, maar het maakt het alleen maar erger. Dus steek je je vinger niet op, je hoort hoe een ander kind het verkeerde antwoord geeft en je merkt dat niemand dat erg vindt. Maar dat vergeet je.

Verlegen kinderen staan altijd achteraan als er iets leuks gebeurt. Vooraf hebben ze er net zoveel zin in als elk kind en willen ze net zo graag in het middelpunt staan. Maar als het zover is verschuilen ze zich en duiken weg. Je ziet het als Sinterklaas in een klas komt: verlegen kinderen staan achteraan. Een goede Sinterklaas let daarop en gaat naar die kinderen toe, knielt bij ze neer, zegt iets aardigs en vraagt niets.

Verlegen kinderen staan altijd achteraan als er iets leuks gebeurt

Verlegen volwassenen zeggen ook niets in een groep. Ze denken dat als ze iets zeggen hun woorden op een schaaltje gewogen worden en dat iedereen het gaat hebben over de woordkeus, de inhoud van de woorden, de uitspraak, toonhoogte en vastheid van stem. Verlegen volwassenen zijn erg met zichzelf bezig en luisteren daardoor niet naar waar het over gaat. Als ze dan iets moeten zeggen zijn ze de kluts kwijt en geven een redelijk, maar voor hun eigen gevoel niet goed genoeg antwoord en denken daarna: zie je wel, ik kan het niet. Voor hen zijn voorstelrondjes vreselijk: hoe heet je en waar woon je? Naarmate de beurt dichterbij komt gaat het hart harder bonzen en wordt de keel droger.

Leer kinderen zich bezig houden met het onderwerp en niet met zichzelf

Hoe worden kinderen verlegen? Deels komt het van de ouders. Als vader of moeder verlegen is, is de kans dat jij het wordt groter. Of dat nu komt door erfelijke aanleg of door het voorbeeld van je ouders maakt niet uit. Als je eenmaal verlegen bent en je krijgt geen hulp, dan wordt het alleen maar erger. Het zou wel eens zo kunnen zijn dat verlegen zijn ook een gevolg is van alleen met zichzelf bezig zijn en een gebrek aan zelfvertrouwen. Daar ligt misschien ook de sleutel om ervoor te zorgen dat kinderen niet verlegen worden. Leer kinderen zich bezig te houden met het onderwerp en niet met zichzelf. Stimuleer hen te doen waar ze goed in zijn. Dwing ze niet in situaties die ze te spannend vinden maar steun ze en ga als het kan mee. Leer ze dat anderen heus niet op alles letten. Wees niet te kritisch op je kind. Laat het maar eens fouten maken of iets stoms doen. Vertel je kind keer op keer dat het de moeite waard is en laat vaak merken dat je van je kind houdt.

Door Tjalling de Vries
Uit Heit en Mem 4 – 2010

Tjalling de Vries (1959) is sinds 1991 algemeen kinderarts in het Medisch Centrum Leeuwarden. Hij is getrouwd en vader van drie kinderen: Fedde (1991), Marga (1995) en Anne (1998).

Is jouw kind ook verlegen? Hoe ga jij daar mee om?

Boekentip: ‘Ik voel me… verlegen’