‘De campagne is ontstaan uit een samenwerking tussen het Openbaar Ministerie, de politie en de gemeenten Achtkarspelen, Dantumadiel, Dongeradeel, Kollumerland en Tytsjerksteradiel’, vertelt projectmedewerker Hendrik Veenstra uit Achtkarspelen. ‘Al eerder waren we in deze gemeenten bezig met het project “Geweld is niet oké”. Daarin probeerden we door bijvoorbeeld aanscherping van de gemeentelijke regelgeving in de Algemene Plaatselijke Verordening en voorlichting op scholen zowel openlijk geweld op straat als huiselijk geweld aan te pakken.’

Met de vraag ‘Hoe is ’t mei de holle?’ – anders gezegd: waar ben je eigenlijk mee bezig? of: denk even na wat je doet! – worden jongeren aangesproken op hun gedrag. Er is een duidelijke verruwing te zien van omgangsvormen en alcohol speelt daarin een negatieve rol. De campagne wil geweld bespreekbaar maken, zodat de leefomgeving van iedereen veiliger wordt. Nadrukkelijk worden de social media daarbij ingezet, zoals Facebook, Twitter en de app Hoe is ’t mei de holle? Via deze kanalen kunnen zowel jongeren als ouderen met elkaar discussiëren over onderwerpen als geweld, alcohol en drugs.

Gezinnen

Veenstra: ‘We hopen ook gezinnen te bereiken met onze campagne. Want een jongere die zich misdraagt, heeft familie die daaronder lijdt. Maak dus problemen bespreekbaar. Laat grootouders, ooms en tantes daarin ook een rol spelen, misschien kunnen ze elkaar helpen. Verder is er een preventieprogramma voor scholen beschikbaar en treden politie en OM sneller en adequater op bij geweldsincidenten.’

‘We begrijpen heel goed dat een campagne als “Hoe is ’t mei de holle?” niet van de ene op de andere dag zijn vruchten afwerpt’, zegt Veenstra. ‘Er is een lange adem voor nodig om – zoals voorzichtig wordt gehoopt – in vier jaar tijd het alcoholgebruik onder jongeren met 20 procent te laten afnemen. Het is in ieder geval belangrijk om thema’s als geweld, alcohol en drugs goed op de kaart te zetten. Misschien moeten we al tevreden zijn als de problematiek niet verergert. In elk geval is niets doen geen optie.’ 

Want een jongere die zich misdraagt, heeft familie die daaronder lijdt.

Bezorgd

Daar is kinderarts Tjalling de Vries van het Medisch Centrum Leeuwarden (MCL) het mee eens. Hij is erg bezorgd over de rol die alcohol speelt in het leven van jongeren. Samen met zijn collega, kinderarts Nico van der Lelie uit Delft, verricht hij al tien jaar studie naar de effecten van alcohol op kinderen. ‘En die effecten zijn niet gering. Groeiende hersenen zijn extreem gevoelig voor alcohol.  Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat jongeren die stelselmatig drinken slechter scoren op toetsen en aan het eind van hun schoolcarrière vaak een of twee niveaus lager eindigen dan waarop ze waren begonnen.’

Enthousiast

Over de campagne ‘Hoe is ’t mei de holle?’ is hij enthousiast. ‘Er kan niet genoeg aandacht zijn voor zo’n thema, want spreek je over geweld, dan spreek je over alcohol en helaas wordt in ons land héél véél gedronken. Ondanks het optrekken van de leeftijdsgrens naar achttien jaar, zien jongeren vaak nog best kans om drank te bemachtigen. Ik kom bij ons in de buurt wel eens kinderen uit groep 8 tegen die met flessen drank rondlopen, onder het motto: “Als je drinkt, hoor je erbij. Als je niet drinkt, ben je een watje”. Veel drinken eindigt soms in een coma. Tien jaar geleden zagen we nauwelijks jongeren met een alcoholvergiftiging. Nu zijn het er in het MCL zo’n dertig, veertig per jaar. En dat is nog maar het topje van de ijsberg. Ik denk dat er ook nog wel jongeren zijn die bewusteloos raken en niet naar het ziekenhuis komen.’

Over de campagne ‘Hoe is ’t mei de holle?’ is hij enthousiast.

Afgezien van alle gezondheidsrisico’s zet alcohol aan tot grensoverschrijdend gedrag. De Vries: ‘Jongens worden door alcohol agressiever en zien hun grenzen niet meer. Iedereen kent de beelden van dronken jongelui die de politie of ME uitschelden of uitdagen.’ En wat zijn de effecten op het gedrag van meisjes? ‘Meisjes worden toeschietelijker en hebben makkelijker sex. Een slechte combinatie met jongens die agressiever worden, omdat dwang tot sex ook op de loer ligt. Meisjes die “out” zijn gegaan door alcohol worden daarom altijd extra onderzocht in verband met de mogelijkheid dat ze verkracht zijn.’ 

Amandelkern

‘De reden dat alcohol aanzet tot grensoverschrijdend gedrag heeft alles te maken met de hersenen, en wel het gedeelte daarvan dat “amandelkern” heet’, vertelt de arts. ‘De amandelkern bestuurt gevoelens als: je wel of niet veilig voelen, afwegingen maken over je gedrag en beslissingen nemen. Door een overmaat aan drank reageert de amandelkern niet meer zoals het zou moeten. Drempels worden lager en afwegingen over goed en fout worden niet meer gemaakt. Vandaar dat ruzies makkelijker ontaarden in gewelddadig gedrag en vechtpartijen in of bij kroegen. Als er geen alcohol meer geschonken zou worden, zou het veel rustiger zijn in de stad.’ 

Troch: Aukje Mulder

Ut: heit&mem nr. 2 2015

Boeketip: Op je gezondheid? over de effecten van alcohol