Signaleren

Catharina Hoeksma van het Onderzoekscentrum Hoogbegaafdheid in Leeuwarden ziet veel hoogbegaafde kinderen die ongelukkig zijn. Volgens haar is het vroeg signaleren van hoogbegaafdheid daarom heel belangrijk. ‘Als je te lang wacht, heeft het kind zichzelf al zo aangepast aan de omgeving dat het niet meer te herkennen is. Intussen is zo’n kind doodongelukkig, omdat hij zichzelf niet meer durft te zijn.’

Mien Kooistra (30) uit Brantgum wist al vroeg dat haar oudste zoon Hidde (5) heel slim is. ‘Al vanaf zijn geboorte had hij een alerte, heldere blik. En hij wilde niet liggen, hij wilde rechtop zitten. Om niets van de wereld om zich heen te missen.’

Gefrustreerde baby

Annagreet Hoekstra (36) uit Noardburgum zou graag gewild hebben dat ze meer kennis had gehad over hoogbegaafdheid bij jonge kinderen. ‘Dan hadden we het van Aron (11) misschien eerder geweten. Als baby was Aron heel gevoelig voor prikkels en hij huilde zes uur per dag. We hebben van alles geprobeerd met de voeding, we dachten dat hij krampjes had. Inbakeren hielp gedeeltelijk: daardoor kon hij zichzelf niet meer wakker slaan.’‘Dit is meer dan een huilbaby’, weet Catharina. ‘Het is een gefrustreerde baby die in zijn hoofd weet hoe hij een beweging moet uitvoeren, maar die nog niet kan maken.’

Onderzoeken en ontdekken

Ze noemt een aantal kenmerken die een hoogbegaafde baby kan hebben. ‘Zo’n baby is vaak veel wakker, alert, gefrustreerd omdat hij dingen wil doen die hij nog niet kan, onderzoekend en ontdekkend, en hij leert snel lopen. Dit kan wel per kind verschillen.’

Hidde deed alles snel: staan, lopen, zindelijk worden. ‘Hij was nog maar net twee toen hij naar de wc ging: hij wilde weten hoe het riool werkte’, vertelt Mien.

‘Aron kon niet vroeg staan of lopen’, vertelt Annagreet. ‘Maar áls hij iets deed, deed hij het meteen perfect. Toen hij ging lopen, liep hij meteen goed.’

Hidde ook, vertelt Mien. ‘Toen hij net een jaar was gingen we op vakantie naar Corfu. Daar is de grond heet en niet prettig om op te kruipen. Hidde stond op en liep.’

‘Als een kind heel jong kan lopen, zijn ouders trots’, weet Catharina. ‘Maar het is niet altijd positief. Deze baby’s zijn zo snel dat ze niet leren hun best te doen. Dat breekt ze later op.’

‘dure woorden’

Hidde en Aron praatten allebei heel snel heel goed. ‘Toen Arons zusje werd geboren, was hij bijna twee. De kraamverzorgster zei: wat kan hij zichzelf goed verstaanbaar maken’, vertelt Annagreet. ‘Bij Hidde kwamen er meteen “dure” woorden uit: heel volwassen taal’, aldus Mien.

Ook het spelen verliep anders. Hidde was vanaf anderhalf jaar gek van Piet Piraat. ‘Dat werd een obsessie’, vertelt Mien. ‘Hij wilde alleen nog zijn Piet Piraat-pak aan, kende alle filmpjes uit zijn hoofd, speelde ze na en wilde Piet genoemd worden.’

Aron speelde vooral met constructiespeelgoed. ‘Maar op een volwassen manier: hij had zijn eigen loonbedrijf en gaf werknemers opdracht het land op te gaan’, weet Annagreet nog.

Leergierig

Op de peuterspeelzaal vielen Hidde en Aron op. ‘Dankzij het consultatiebureau mocht Hidde er al naartoe voordat hij twee was. Maar toen hij drie werd, ging hij al naar de basisschool: hij was echt geen peuter meer. De juf van groep 1 zei: nu wil ik weten wat zijn niveau echt is’, vertelt Mien.

Aron maakte op de peuterspeelzaal duidelijk dat werkjes maken en knippen en plakken niks voor hem was. ‘Dat is bij veel hoogbegaafde kinderen zo’, weet Annagreet. ‘Ze hebben een plaatje in hun hoofd van hoe het moet worden, maar weten dat hun handen dat niet kunnen. Dus beginnen ze er maar niet aan.’

Kenmerken van hoogbegaafde peuters zijn volgens Catharina een grote woordenschat, leergierigheid en nieuwsgierigheid. ‘Zo’n peuter kent kleuren, cijfers en letters, heeft een goed geheugen en is heel teleurgesteld of boos als hij faalt.’

Hulp

Een hoog IQ is geen reden tot juichen, weten de moeders. De ontwikkeling van hun jongens blijft een bron van zorg. ‘Ik raad ouders aan om erachter te komen waar het gedrag van hun baby vandaan komt’, aldus Annagreet. ‘Gedrag is communicatie: je baby wil iets vertellen, maar kan alleen maar huilen.’

Ook Mien hoopt dat ouders aan de bel trekken. ‘Volg je gevoel. Ik heb lang gedacht dat het aan ons lag. Het onbegrip, mensen die dachten dat wij Hidde “pushten”, dat vond ik vreselijk. Gelukkig hebben wij hulp gekregen.’

‘Kinderen met een hoog IQ hebben net zo goed hulp nodig als kinderen met een laag IQ’, vult Annagreet aan. ‘Schroom niet om hulp te zoeken’, zegt ook Catharina. ‘Kom op voor je kind.’

www.hoogbegaafdofniet.nl

Mear oer: Hoogbegaafd (E-book)

Ut: De Lytse Heit & Mem 2016/2017 

Boekentip: Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong